Η κλιματική αλλαγή και η στρατηγική για την ανθρακική ουδετερότητα αποτελούν θέματα που έτυχαν αυξημένης προσοχής από την επιστημονική κοινότητα και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, φωτίζοντας την πολύπλευρη αλληλεπίδραση των κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών πτυχών της μετάβασης.
Το έργο JT-OBSERVATORY διερευνά αρχικά την ανάγκη για αποτελεσματική διακυβέρνηση μέσα από την παρακολούθηση και αξιολόγηση της δίκαιης μετάβασης σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο. Ειδικότερα, εξετάζονται συνέργειες μεταξύ του Παρατηρητηρίου Δίκαιης Μετάβασης, της ‘τοποκεντρικής διακυβέρνησης’, της ‘χωρικής δικαιοσύνης’ και της ‘διαβουλευτικής δημοκρατίας’, στη βάση μιας συγκριτικής ανάλυσης Μελετών Περίπτωσης σε τρεις ανθρακικές περιοχές, στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Πολωνία. Ειδικότερα, το JT-OBSERVATORY διερευνά το βαθμό στον οποίο τα μοντέλα διακυβέρνησης της μετάβασης που εφαρμόζονται στη Δυτική Μακεδονία-GR, Stara Zagora-BL και Silesia-PL, είναι αποτελεσματικά και δίκαια και σε ποιο βαθμό ενσωματώνουν στοιχεία χωρικής δικαιοσύνης και τοποκεντρικής προσέγγισης.
Η χωρική δικαιοσύνη γίνεται αντιληπτή ως τη δίκαιη κατανομή των κοινωνικά εκτιμώμενων πόρων και ευκαιριών στο χώρο (Soja, 2010). Σε αυτό το πλαίσιο, η έννοια της μετάβασης αποτελεί θεμελιώδη κοινωνική αλλαγή μέσα από το πρίσμα της δικαιοσύνης και της αποτελεσματικότητας. Η έννοια της τοποκεντρικότητας, εξετάζεται και θεμελιώνεται θεωρητικά στην σχετική ανάλυση του Barca (2009). Το κεντρικό ερευνητικό ερώτημα σχετίζεται με τη δυνητική συμβολή ενός συλλογικού μηχανισμού παρακολούθησης και αξιολόγησης, στο εγχείρημα της δίκαιης μετάβασης και ο βαθμός συσχέτισης του μηχανισμού αυτού με τη διακυβέρνηση και τις χωρικές (αν)ισορροπίες. Εξετάζεται επίσης εάν το τρέχον σύνολο πολιτικών δίκαιης μετάβασης σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο και οι υπάρχουσες δομές του συστήματος διακυβέρνησης υποστηρίζουν ή εμποδίζουν τις χωρικές πολιτικές και εάν είναι σε θέση να κινητοποιήσουν τοπικούς πόρους που θα οδηγήσουν σε ενδογενή ανάπτυξη.
